Door het Vredesbos in Zwijndrecht
Kaart
Reis info De tocht start op Antwerpen Linkeroever aan de Voetgangerstunnel. Die ligt aan het Van Eedenplein waar je zowel een metrostation als een busstation vindt. We keerden terug met bus 83 vanaf de halte Melsele Koolputstraat (op zo'n 200m van het eindpunt van de GR etappe, zie kaart), richting Beveren - Zwijndrecht - Antwerpen Linkeroever. Aan de halte Beveren-Waas Markt moet je overstappen op bus 82 richting Linkeroever. Uiteindelijk doe je er bijna een uur over om terug te raken aan het startpunt van deze etappe. Let op, bus 83 rijd niet op zondag. De bus-, tram- en treinverbindingen om deze etappe te organiseren zijn allesbehalve optimaal. Veel heeft te maken met het feit dat je in twee provincies stapt: Antwerpen en Oost-Vlaanderen. Openbaar vervoer bedrijf De Lijn organiseert zich vooral per provincie. Dat maakt dat hun bussen meestal maar tot net aan of over een provinciegrens rijden. Dat Antwerpen ook voor een groot deel van Oost-Vlaanderen een frequente bestemming is, daar wordt weinig of geen rekening mee gehouden. Antwerpen zelf gaat er van uit dat de meesten zich met de auto verplaatsen, en dus maar moeten overstappen op tram / bus aan de Park + Ride complexen waar enorme autoparkings gebouwd worden. Wie met de trein vanuit richting Gent naar Linkeroever wil reizen, die moet dan nog eens in Beveren of Zwijndrecht overstappen om te voet, of met een bus zo'n P+R te bereiken. De wandeling - april 2023 Pas vanaf de 19de eeuw, toen de Schelde geen grens meer was, groeide Sint-Annadorp geleidelijk uit tot het favoriete dagtripje van de Antwerpenaar. Met allerlei bootjes, en later met de Sint-Anna veerboot, kwam men naar Sint-Anneke voor een pot mosselen of paling, overgoten met ettelijke frisse pinten. Het dorpje telde uiteindelijk zo'n 80 huizen waarvan de helft cafés en eethuizen waren. De bijnaam van de bewoners was dan ook "de mosselen". De bezoekers volgden een vast ritueel. Terwijl ze wachtten op de veerboot dronken ze alvast enkele borrels genever, tegen de 'polderkoorts' (beter voorkomen dan genezen). Dan was het aanschuiven om een kaartje te kopen voor de overzet. Wie niet graag aanschoof kocht zijn kaartje bij de 'kortjeswefkes' aan een iets hogere prijs. Op de overzet zaten niet alleen de bezoekers, maar ook handelaars en boeren die met hun dieren (geiten, ezels, varkens, paarden, ossen, schapen ...) reisden. Aangekomen liep men een gekasseide helling op naar het dorp. Die helling werd na ieder hoogtij terug vrijgemaakt van het achtergebleven slib. De man die dat deed had de bijnaam 'krabbeke slijk'. Verder nog wat meer info over Linkeroever. Eerst richt ik de blik nog eens op het statige gebouw dat de ingang is van de voetgangerstunnel. Na nog een koffie op het terras van de taverne naast de voetgangerstunnel trek ik me op gang. Door de "Boeienweide" gaat het richting Schelde. Een standbeeld van koning Boudewijn staat wat weggedoken achter groen eenzaam te verkommeren. Het beeld draagt de onmiskenbare stempel van Wilfried Pas. Wat die man bezielde om zijn artistiek talent te verkwisten aan figuren zoals Boudewijn, is voor mij een raadsel. Het traject passeert de lokalen van de zeescouts, de yachthaven, het inschepingsponton van het Sint-Annaveer en de camping, om dan stappend langs Sint-Anneke Plage, op de rechteroever zelfs het Havenhuis te onderscheiden. Samen met de diamantsector, en jammer genoeg ook de drugshandel, is dit hét symbool van de werkelijke macht in Antwerpen. Omdat het niet anders kan worden we terug de bebouwde Linkeroever ingestuurd. Wat hier opvalt zijn de brede lanen en de hoogbouw à la Amelinckx. Alles was er hier op ingericht om koning Auto zo vlot mogelijk doorgang te verlenen. Het had er nochtans totaal anders kunnen uitzien. In 1933 werd een wedstrijd uitgeschreven om Linkeroever volledig te vernieuwen. Zelfs Le Corbusier nam deel met zijn concept voor "La Ville Radieuse". Zijn plannen waren vooral op het vlak van mobiliteit hun tijd ver vooruit. Maar uiteindelijk werd geen enkel plan goedgekeurd en werd Linkeroever op zijn Belgisch, dat wil zeggen zonder enige visie, stukje bij beetje vol gebouwd. Mooi is wat anders, en gezellig wandelen is het er ook niet. Eindelijk worden we het Vredesbos in gestuurd. Wat een verademing om als "trage" wandelaar te kunnen genieten van de rust en de stilte waarmee een stukje bos je kan omringen. Een infobord legt uit waarom dit een Vredesbos is. Het komt er op neer dat elk stuk(je) bos, om het even waar, die naam verdient. Bossen nemen CO2 op, bossen verkoelen, bossen beschermen tegen uitdroging, allemaal factoren die de klimaatopwarming minstens kunnen afremmen. Die zorgt nu al in grote delen van de wereld voor massamigratie, onrust en conflicten. Het maakt er dit stukje Vredesbos alleen maar aantrekkelijker op, zeker als je bedenkt dat er in deze streek sowieso al weinig bos te vinden is. In een eeuwenoud gehucht met de al even oude naam "Smoutpot" passeren we een kapelletje. Het zou gebouwd zijn na de grote overstroming van 1953. Die zette het gebied toen volledig onder water. Dit gehucht hoorde vroeger bij Melsele, maar sinds 1923 is dit nog altijd Zwijndrecht. Wat verder, even buiten ons GR traject, ligt café De Smoutpot, een eigenzinnig volkscafé waar geregeld optredens plaatsvinden. Maar ook die verleiding kan ons niet bekoren. Nog even blijven we de verharde landbouwbaantjes volgen om dan in Melsele te belanden. Daarmee hebben we de provincie Antwerpen achter ons gelaten, en lopen we nu in Oost-Vlaanderen. Melsele hoort bij Beveren. Vroeger waren dit 2 gescheiden woonkernen, maar door de voortdurende uitbreiding met nieuwe wijken zijn Melsele en Beveren in mekaar overgelopen. Sfeerbeelden
Lengte track
17.04 km
Totale stijging
83 m
Totale daling
85 m
Moeilijkheidsgraad
1/4 - Erg makkelijk
Categoriën
Je komt er door in treinstation Antwerpen-Centraal tram 9 of 15 te nemen (metrostation Diamant, toegang vanuit het treinstation) richting Linkeroever. De tramrit duurt al bij al nog geen 15 minuten.
Moet je niet meer terug naar het Van Eedenplein, stap dan van de bus bij een P+R Melsele of Zwijndrecht en neem daar een tram 9 of 15 naar treinstation Antwerpen-Centraal.
Bus 83 komt ook in Beveren waar je de trein kunt nemen richting Antwerpen of Gent.
En wat dit voor Antwerpen nog eens des te pijnlijker maakt, is dat er in het centrum van de stad heel wat parkings zijn (en nog steeds bijgebouwd worden). Waarom zou je dan die overstap doen naar het openbaar vervoer om in de stad te raken? Van een weldoordacht mobiliteitsbeleid is er hier weinig of geen sprake.
Tot het einde van de 19de eeuw bevond zich hier het Sint-Annadorp (niet te verwarren met Sint-Anneke Strand dat we wat verder zullen passeren). Het dorp was een verzameling huisjes tussen waar nu het gebouw van de voetgangerstunnel staat, en de Schelde. En waar nu het Van Eedenplein ligt, stond een fort, het Vlaams Hoofd. Veel meer viel hier niet te zien. De rest was drassig poldergebied (dat regelmatig overstroomde) met wat verder de dorpen Zwijndrecht en Burcht. De benaming Vlaams Hoofd duidt de meest oostelijk gelegen punt van het vroegere graafschap Vlaanderen aan. De Schelde vormde eeuwenlang de grens met het hertogdom Brabant, waar Antwerpen ligt. Vandaar ook de aanwezigheid van een fort op linkeroever.
Het succes van de Linkeroever groeide gestaag tot Wereldoorlog I, maar door de vele vernielingen moest het gebied daarna volledig heropgebouwd worden. Tot 1923 hoorde Linkeroever bij Zwijndrecht en Burcht, en was dit de provincie Oost-Vlaanderen. In dat jaar werd Linkeroever niet alleen bij de provincie Antwerpen gevoegd, maar meteen ook bij de stad Antwerpen. Men had grootse plannen voor een nieuwe stadswijk en de recreatie verplaatste zich noordwaarts langs de Schelde naar wat nu nog altijd bekend staat als Sint-Anneke Plage. Vanaf 1930 tot 1959 reed er zelfs een tram tussen het veer en de Plage, de Sint-Anna Express. Die tram reed helemaal door tot Hamme in Oost-Vlaanderen.
De officiële benaming is de Sint-Annatunnel. Het is een 572 meter lange koker die op 31,5 meter diepte ligt en 4,3 meter breed is. Er mogen alleen voetgangers en fietsers door.
Er was al sprake van een permanente oeververbinding sinds 1874. Er werden verschillende plannen uitgewerkt voor een brug, maar die werden telkens verworpen omdat ze de scheepvaart zouden hinderen. Pas in 1931 werd de knoop doorgehakt en koos men voor een tunnel. De werken werden voltooid in 1933, het jaar waarin ook de Waaslandtunnel (voor auto's) in gebruik genomen werd.
De toegangsgebouwen zijn ontworpen door Emiel Van Averbeke, architect en toenmalig hoofdbouwmeester van Antwerpen. Je komt in de tunnel via een lift die 40 personen (max. 3000 kg) aankan, of via twee dubbele houten roltrappen die indertijd heel wat opzien baarden. Op piekuren konden ze in dezelfde richting functioneren. In 1997 werden de tunnel, de toegangsgebouwen en de technische uitrusting, waaronder de houten roltrappen, als monument beschermd. Een afdaling via de roltrappen om een blik in de lange getegelde koker te kunnen werpen is een vast onderdeel tijdens toeristische rondleidingen.
Aanvankelijk werd er tol geheven om de tunnel te gebruiken. Een halve frank voor voetgangers en 25 cent erbovenop voor een fiets. Dat was duurder dan de Sint-Annaboot die tot dan toe beide oevers verbond, en dat zorgde voor heel wat gemor. De tol werd uiteindelijk afgeschaft in 1951.
Fietsers mochten enkel door de tunnel op de "stille uren", van de avonduren tot de ochtend. Pas vanaf 1995 mogen ze permanent 'stapvoets' door de tunnel, een regel waaraan geen enkele fietser zich ooit gehouden heeft.
De lift en de tunnel werden zo gebouwd dat er ook een klein voertuig in en door kon. Als om een of andere reden de Waaslandtunnel onbruikbaar werd, kon men in geval van nood de Linkeroever nog altijd redelijk vlug bereiken.
Deze tunnel is zowat de enige plaats in Antwerpen waar nooit een ernstig misdrijf gepleegd werd, tenzij in filmscènes die er gedraaid werden. Dat heeft alles te maken met de beslotenheid van de omgeving en de al heel vroeg geïnstalleerde camerabewaking. Om dezelfde reden blijft de tunnel ook gevrijwaard van graffiti.
Gelukkig gaat de meeste aandacht hier naar de Antwerpse skyline die zich aftekent aan de overkant van de Schelde. Vanuit het groen een blik werpen op de betonwoestijn aan de overkant, het is eens iets anders.
Voorbij Sint-Anneke Plage stappen we het Sint-Annabos in. Tot enkele jaren geleden was dit een gewaardeerd recreatiegebied, maar nu stoten we al vlug op afsluithekkens waarachter reusachtige vrachtwagens en bulldozers onstuitbaar verder bouwen aan de Oosterweelverbinding. Ondanks de zwaar problematische PFAS- en andere verontreinigingen wordt ons hier een geldverslindend project door de strot geduwd. Als het ooit af raakt, zal het volkomen nutteloos blijken te zijn, want koning Auto en wegvervoer zullen tegen die tijd zodanig aan belang ingeboet hebben, dat dit de geschiedenisboeken zal in gaan als "volkomen nutteloos". Vergelijk het met spookbruggen en overbodige scheepsliften, maar dan op een immens veel grotere schaal. De betonboeren zullen zich tegen dan stilletjes teruggetrokken hebben in hun met Oosterweelgeld gebouwde paleizen.
Langs de eindeloze Blancefloerlaan stappen we richting Zwijndrecht. Achterom kijkend wordt de Onze-Lieve-Vrouwetoren alsmaar kleiner. Vanop een brug krijgen we zicht op het nieuwe verkeersknooppunt dat E34 en E17 verbindt en toegang geeft tot de in aanleg zijnde Oosterweeltunnel en een nieuw stuk Antwerpse Ring. Er is nog voor vele jaren werk. Positief is alvast dat het doorgaand verkeer zich nu niet langer door de oude Waaslandtunnel kan wurmen. Die konijnenpijp zal voortaan alleen nog het lokale verkeer moeten bedienen.
We passeren nog de enorme parkeergarage van de P+R Linkeroever en mogen wat verder, net voor de bebouwde kom van Zwijndrecht, eindelijk de lange verkeersweg verlaten. We volgen een pad waarop de elektrische fietsen ons beangstigend snel voorbijzoeven.
Al vlug komen we terug in bebouwd gebied terecht. Een pad brengt ons tot helemaal in het centrum van Zwijndrecht bij het Vredespark. We bemerken hier zelfs een café met terras, maar we weerstaan aan de verleiding en stappen dapper verder. Uiteindelijk wordt de omgeving landelijk. Door weiden en akkers, maar wel altijd over verharde wegen, schuiven we verder door een vlak polderlandschap.
Goed 100m verder krijgen we nog eens een onverhard pad onder de voeten. Het gaat om de Defensieve Dijk die ons naar de Halve Maan schans leidt. Dijk en schans behoren tot de oudste onderdelen van de Antwerpse fortengordel, en lagen tussen de forten van Zwijndrecht en Sint-Marie bij Kallo. Een stuk van de brede gracht rond de schans is ingericht als visvijver. En bij een visvijver hoort dikwijls een cafeetje... Het was zelfs geopend. Deze keer geen excuses meer, een fris pintje ging er vlot in.
Melsele heeft de bezoeker weinig of niets te bieden, behalve dan de Gaverlandkapel. Dat is de plaats waar we besloten hebben deze tocht te beëindigen. Vanaf de bushalte Melsele Koolputstraat raken we in Beveren en kunnen we verder reizen terug naar Antwerpen.
De flink uit de kluiten gewassen Gaverlandkapel is een mariaal bedevaartsoord dat nog altijd redelijk wat gelovigen uit het Waasland en Antwerpen aantrekt. Uiteraard horen daar ook enkele drank- en eetgelegenheden bij. De geschiedenis van de plek gaat terug tot begin 16de eeuw toen in een linde een mariabeeld gevonden werd. Er gebeurden enkele wonderen met het beeld, en al gauw ontstond er een religieuze fanclub die tot op vandaag fanatiek trouw blijft aan haar idool. 
