25/6/2023
Weer zo'n grandioos initiatief van de Antwerpse city marketing guys. "We opwaarderen onze binnenstad met WOONERVEN. We plaatsen een verkeersbord dat weinigen kennen, we schrappen wat parkeerplaatsjes in een toch al veel te smalle straat, plaatsen enkele afschuwelijke betonnen blokken, en that's it." Op die manier beweert het stadsbestuur nu al 30% van de binnenstad omgevormd te hebben tot gezellige leefomgevingen.
Dit is het getuigenis van iemand die in een "traditionele" straat woont die recent "omgevormd" werd tot woonerf. Het resultaat: veel geblaat en weinig wol.
Wie zich een beetje informeert over wat een woonerf zou moeten zijn, zal al vlug begrijpen dat de traditionele aanleg VOETPAD - RIJWEG - PARKEERPLAATS helemaal niet past in een woonerf. Lees maar even de regels:
1. voetgangers mogen de ganse breedte van de openbare weg gebruiken; spelen is er eveneens toegelaten;
2. bestuurders mogen de voetgangers niet in gevaar brengen en ze niet hinderen; zo nodig moeten zij stoppen. Ze moeten bovendien dubbel voorzichtig zijn ten aanzien van kinderen.
3. anderzijds mogen de voetgangers het verkeer niet nodeloos belemmeren;
4. de snelheid is beperkt tot 20 km per uur;
5. parkeren is verboden, behalve op de plaatsen die afgebakend zijn door wegmarkeringen of door een wegbedekking in een andere kleur en waar de letter P aangebracht is, en op plaatsen waar een verkeersbord het toelaat;
6. stilstaande of geparkeerde voertuigen mogen rechts of links ten opzichte van hun rijrichting opgesteld worden.
Regels 1 tot 3 rijmen op geen enkele manier met de traditionele inrichting van een straat. Het duidelijk onderscheid tussen een rijweg en een voetpad suggereert dat de rijweg voor de auto's en de fietsers is, en het voetpad voor de voetgangers. Zolang dit onderscheid behouden blijft in de straat, is er weinig kans dat bewoners en voetgangers-passanten regel 1 zullen toepassen. Autobestuurders beschouwen de rijweg immers als hun domein en zien niet in waarom voetgangers plots ook op de rijweg zouden mogen lopen. En ouders zullen zich wel tweemaal bedenken voor ze hun kinderen toelaten om op de rijweg te spelen. Voetpad en rijweg zijn begrippen die er al tientallen jaren met de paplepel ingegoten zijn. Het zijn gewoontes die niet zomaar eensklaps met een nietszeggend verkeersbord zullen veranderen.
Net daarom lees je op allerlei websites dat de omvorming van een traditionele straat naar een woonerf gepaard moet gaan met een herinrichting van de straat. Rechtlijnige tracées moeten zoveel mogelijk onderbroken worden met knikken door groenpartijen, speelhoeken, zitbanken. Het onderscheid tussen voetpad en rijweg moet verdwijnen zodat alle soorten weggebruikers zich vrij voelen om de ganse breedte van de straat te gebruiken. De 'stoep' tussen voetpad en rijweg hoort niet thuis in een woonerf.
Maar de herinrichting van een straat tot woonerf kost overleg, tijd en veel geld. En dat is nu net waar tegenwoordig het schoentje wringt in Antwerpen.
In het verleden zijn er op heel wat plaatsen wel een aantal woonerven aangelegd in de stad. De aanleg ging telkens gepaard met een herinrichting van de straat. De resultaten mogen er dan ook zijn. Jammer genoeg geldt dat niet voor de recent tot woonerf verklaarde straten in het centrum van de stad.
De bewoners kregen enkele weken op voorhand een brief in de bus. Hun straat zou een woonerf worden. Wat dat precies impliceerde was niet erg duidelijk, maar ze konden er van op aan dat het heel wat aangenamer wonen zou worden. Antwerpen kennende haal je dan de schouders op en denkt "we zien wel".
En effectief, een paar weken later ontdek je dat de stadsdiensten in de straat enkele felblauw geschilderde betonblokken geplaatst hebben. Samen met een enorme en afschuwelijke plantenbak deed één van die blokken de auto's even afwijken van hun rechtlijnig traject. Er waren ook enkele parkeerplaatsen geschrapt en hier en daar stonden wat kleurrijke tekens op de straat geschilderd. Dat alles moest de straat omvormen tot een woonerf.
Ondertussen vele maanden later is er aan de situatie nog niets veranderd. De auto's rijden nog altijd als de bevoorrechte gebruikers over de rijweg. Geen voetganger die ook maar beseft dat hij evenveel recht heeft op het gebruik van die rijweg. Kinderen zie je (net als ervoor) nog altijd niet spelen op straat, veel te gevaarlijk! En dan kan je alleen maar bitter vaststellen dat de city marketing guys ondertussen trots schermen met al 30% woonerven in het centrum van de stad. Veel blabla, maar weinig of niets concreets.
In de straat waar ik het over heb, ontmoette ik nog niemand die op voorhand geconsulteerd werd over de plannen om zijn straat om te vormen tot een woonerf. Ik hoor alleen maar dat die straat veel meer gebaat zou zijn met een aantal andere maatregelen die met een woonerf weinig of niets te maken hebben.
Om te beginnen heeft de straat erg veel last van nachtlawaai. Met de nabijheid van het MAS, het Eilandje, de prostitutie- en de studentenbuurt is de straat vooral een doorgang naar en van het stadscentrum. Luidruchtige bendes toeristen, studenten en uitgaanders (te voet, of met step, of met fiets) zwalpen schreeuwend, lallend, brallend, brakend, gooiend met en stampend tegen alles wat maar enigszins kan vernield worden, door de smalle straat met gebouwen die 3 tot 5 verdiepingen hoog zijn. Het is een klankkast die het lawaai nog eens extra doet toenemen. Idem voor de auto's waarvan het gedobber over de kasseien, en het gebonk van hun machtige muziekinstallaties 's nachts nog eens extra versterkt worden. Nog erger zijn de auto's die zich op ieder moment van de nacht ergens in de straat parkeren, al of niet met ronkende motor om de dronken / gedrogeerde inzittenden toch maar enkele uren slaap te gunnen. Of de auto's die ongeduldig wachten op hun drugsdealer. Nummerplaten verraden naast Belgische, vooral Franse, Nederlandse en Duitse bezoekers. En niets van dat alles wordt 's nachts ook maar even verontrust door regelmatig passerende politiepatrouilles. De weinige agenten die 's nachts werken hebben het veel te druk met allerlei oproepen die veel dringender zijn dan wat geluidsoverlast en drugstoerisme in een smal en onopvallend straatje.
En dan is er het doorgaand verkeer. Dag en nacht passeren er voertuigen die niets te zoeken hebben in de straat. Voor hen is het een doorgang naar andere plaatsen in de stad, al of niet aangeduid door hun navigatie-app. Een bord "Alleen lokaal verkeer" zou al een begin zijn om dat onnodig verkeer weg te houden. Er zijn in de buurt andere, bredere, doorgangswegen. Nog beter zou het zijn om de rijrichting in de straat gewoon te onderbreken. Er is een zijstraatje waarmee dat perfect zou kunnen gerealiseerd worden. Het zou een verbetering zijn waar het concept woonerf niets aan doet.
En dan is er nog de controle. We hebben politie, parkeerwachters en GAS-boete-uitdelers. En het moet gezegd, overdag gebeurt het wel eens dat je ze aan het werk ziet in de straat. Er is nu ook sprake van auto's die uitgerust zijn met nummerplaatherkenning. Ook dat is een stap vooruit, alhoewel het nog maar over enkele auto's gaat. Dat aantal zou wel uitgebreid worden. 's Nachts, dat is wat anders. Camera's (die ook geluidsoverlast kunnen registreren) zouden hier uitkomst kunnen bieden, maar zover zijn we bijlange nog niet. En hoe zit het met de privacy?
Veel vragen, weinig of geen antwoorden. En ondertussen gaat 't Stad door met zijn holle slogan: WOONERF !
Zolang de betrokken straten niet grondig heringericht worden blijft het business as usual in Antwerpen: veel geblaat en weinig wol.
